Duurzaam Bodembeheer

Goed bodembeheer is de basis voor kringlooplandbouw. De bodem kan een (deel-)oplossing bieden voor de knelpunten waar de maatschappij in toenemende mate mee kampt, zoals de afname van de biodiversiteit, waterbeheer (kwalitatief en kwantitatief), klimaatmitigatie en –adaptatie en niet in de laatste plaats ook de voedselproductie voor een groeiende wereldbevolking.

De bodem is de basis voor kringlooplandbouw en de spil voor een weerbaar teeltsysteem dat bestand is tegen de klimaatverandering. Aspecten die het functioneren van de bodem vooral bepalen zijn: beheer van organische stof en bodemvruchtbaarheid, beheer van bodemstructuur en waterhuishouding, en beheer van bodemleven en bodemweerbaarheid. Daarmee is een goede bodemkwaliteit van groot belang voor diverse maatschappelijke opgaven. De focus van het lectoraat ligt op de volgende thema’s:

Integrale aanpak en maatwerk

Dit betreft doorontwikkeling, uitrol en verbreding van (bestaande) kennis en tools in de praktijk rond duurzaam bodembeheer. Voorbeelden waar in praktijkprojecten mee wordt gewerkt zijn de tools voor het berekenen van organische stofbalans (o.a. NDicea), de bodemkwaliteitsbeoordeling (o.a. Bodemconditiescore) en integrale advisering (Bodemkwaliteitsplan). Op basis hiervan leren de studenten om persceel-specifieke adviezen op te stellen. Dit is tevens de kapstok voor de opleiding van bodemadviseurs.

Bodemverdichting

In de huidige landbouwpraktijk zorgen verdergaande schaalvergroting, intensivering van de bouwplannen en veranderingen in het neerslagpatroon ervoor dat het risico op ondergrondverdichting steeds groter wordt. Het lectoraat beschikt over een bodem-fysisch laboratorium, een overdekte grondbak met druksensoren en een mobiele meetopstelling voor het meten van bodemdruk, indringingsweerstand en bodemdichtheid. In diverse projecten worden deze faciliteiten verder ontwikkeld en ingezet. Het onderzoek is gericht op bewustwording, monitoring en demonstratie van handelingsperspectief voor boeren, loonwerkers en toeleveranciers om bodemverdichting te voorkomen en/of op te heffen.

Kringlopen

Kringlooplandbouw draait om het sluiten van koolstof- en nutriëntenkringlopen. Daarbij is de bodem en in het bijzonder het bodemleven een essentiële schakel. Diverse landelijke en regionale projecten worden met raad en daad bijgestaan vanuit het lectoraat rond het meten, interpreteren en stimuleren van het bodemleven. Organisch stofbeheer speelt daarbij een essentiële rol. Er is vooral veel vraag naar kennisdisseminatie. Voorbeelden van trajecten waaraan wordt meegewerkt: Slim Landgebruik (LNV), Biodivers Perspectief (Noord-Holland), Foodvalley - Boer aan het Roer, Mineral Valley Twente.

Verbinding met het onderwijs

Opvallend is hoe vaak het agrarisch onderwijs wordt genoemd als onmisbare partij voor de benodigde kennisdisseminatie met betrekking tot duurzaam bodembeheer en het opleiden van de ondernemers van de toekomst.

Aeres Hogeschool kent een doorlopende leerlijn met bodemkundige lesmodules, het zogenaamde ‘Bodemprofiel’. Onderdeel hiervan is de minor Vitale Bodem waarin de focus ligt op een integrale aanpak, verdieping van de kennis en praktijkopdrachten. Een student die het ‘Bodemprofiel’ volgt, studeert af als hbo-bodemkundige, met een kritische en onderzoekende houding, die in de beroepspraktijk goed uit de voeten kan met de complexiteit en de innovaties die duurzaam bodembeheer met zich meebrengt. Dit wordt mede gerealiseerd door de uitdagende leeromgeving die via het lectoraat wordt geboden binnen praktijkgerichte onderzoeksprojecten in samenwerking met bedrijfsleven, overheden en onderzoeksinstellingen. Kennis en ervaringen uit de onderzoekstrajecten worden door de docent-onderzoekers ingebed in het curriculum.
Het lectoraat draagt zorg voor een besloten platform voor de ontsluiting van bestaand en nieuw lesmateriaal over bodem en klimaat, voor docenten van mbo en hbo (Slim Landgebruik).

Projecten

Flevo – land in beweging (ondergrondverdichting en bodemdaling) (SIA, Provincie Flevoland)
Duurzaam bodembeheer (SIA/LNV; CoE Groen 2.0 )
Opleiding en certificering bodemadviseurs (i.o.v. LNV, I&W; i.s.m. DAW)
Bodemverdichting (diverse projecten i.o.v. Provincie Flevoland)
Rol van het lectoraat in de kennisinfrastructuur (i.o.v. Provincie Flevoland, UP Boden & Ondergrond)