De focus van natuurbeleid is te smal en hoofdzakelijk gericht op beschermde natuurgebieden concludeerde de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur onlangs in een rapport. “Om de afname een halt toe te roepen, moeten we de stad als belangrijke habitat niet langer links laten liggen”, vertelt Gideon Spanjar, Lector Innovatie & Groenstedelijke Ruimte. Het keren van de sterke afname van biodiversiteit en klimaatverandering zijn de grote uitdagingen, maar in de praktijk blijkt het uitdagend om snel over te schakelen naar groen wat van waarde is voor de natuur en materalen te gebruiken waar minder broeikasgassen vrijkomen bij productie en vervoer. De oplossing volgens hem is het gebruik van inheems groen en biobased materialen in de openbare ruimte nu als norm stellen. “Inpassing in de openbare ruimte kun je morgen al mee aan de slag gaan” aldus Spanjar.
Almere wil de groenste stad van Nederland worden. De gemeente heeft die ambitie om daarmee de leefbaarheid te verbeteren en de biodiversiteit toe te laten nemen. Volgens het recente onderzoek van Milieuorganisatie Natuur & Mileu moet het alleen nog Emmen voor laten gaan. Winkelgebieden zoals het centrum van Almere worden gekenmerkt door steen en beton. Meervoudige ruimteclaims maakt het uitdagend om die te vergroenen.
Almere experimenteert met natuurontwikkeling in de stad
Een jaar geleden is daarom het praktijkonderzoek Rewilding Stepping Stones gestart om te onderzoeken hoe steden dit stapsgewijs kunnen doen. Samen met onder andere Ecoloog Lies König en kunstenaar Jos Bregman leverde dit een experiment op in het centrum van Almere. Tegenover het informatiecentrum van de Gemeente verrees begin dit jaar zogenaamde ‘groene stapstenen’: een tijdelijke bakconstructie beplant met inheemse planten en een groep boomstammen die is gemaakt van vers gekapt populierenhout uit het nabijgelegen Lumièrepark. Het doel van het experiment was om te laten zien hoe natuurontwikkeling in de stad eruit kan zien en om draagvlak te creëren voor grootschalige vergroeningsplannen in stedelijke gebieden.
De boomstammen van ongelijke hoogtes bekleed met varens waar bezoekers op kunnen zitten en kinderen speels van de een stam op de andere kunnen lopen, laat zien dat mens en natuur heel goed in de stad kunnen samengaan. De balkconstructie is opgebouwd met ruwe biobased restmaterialen van boomstammen en takken op de bodem en bladeren, compost en aarde daarbovenop. De planten nemen voedingsstoffen op uit het substraat en regenwater wordt hiermee vastgehouden voor droge periodes. De biodiversiteit is boven- en ondergronds te zien door de plaatsing van kijkgaten in de bak.
Een ander voorbeeld is het gebruik van planten als de hazelaar, de wilg en de dagkoekoeksbloem. Deze planten hebben een grote aantrekkingskracht op onder andere bijen, hommels, vlinders en bevorderen zo de biodiversiteit in het centrum van Almere.
Paul Wilhelmus, strategisch adviseur van de gemeente Almere was betrokken bij dit project en keek vanuit zijn werkplek in het Info Centrum uit op de stapstenen. Ze dragen volgens hem bij aan groene en leerzame ontmoetingsplekken in Almere Centrum. Wilhelmus: “De stapstenen laten goed zien wat mogelijk is op het gebied van het natuurinclusief maken van de binnenstad. Het gebruik van biobased materialen voor de inrichting maakt de buitenruimten van stadscentra aantrekkelijker”, volgens Wilhelmus.
Inwoners van Almere hebben veel behoefte aan groen in de stad
In interviews met 50 bezoekers van het centrum van Almere kwam naar voren dat het overgrote deel behoefte heeft aan meer groen in de stad. 80% heeft de voorkeur voor het gebruik van inheemse planten zoals in het experiment gebruikt, ten opzichte van exotische planten. De inheemse planten moeten dan wel mooi onderhouden zijn (60%) in plaats van verwilderd (40%). Dit verschil is een stuk minder groot dan aanvankelijk door Spanjar verwacht. “Je zou misschien verwachten dat in een nieuwe stad als Almere, waar alles mooi gestructureerd en onderhouden uitziet, dat de inwoners niet op natuur zit te wachten. Deze cijfers tonen het tegenovergestelde aan. Almeerders willen meer natuur, alleen wel op een mooie manier vormgegeven.” Volgens Spanjar laat het onderzoek zien dat de tijd rijp is om dit in de praktijk te gaan brengen.
Rewilding Stepping Stones is gefinancierd door de Nationale Wetenschapsagenda (NWA).