Systeemanalyse in de Harz; klimaatscenario haalt zichzelf in!

Waar bij de eerste bezoeken aan de Harz de reservoirs van het Rappbode-systeem nog beschut tussen donkergroene, met dichte sparrenbossen begroeide hellingen lagen ziet het er sinds een jaar of 4 heel anders uit. Bijna 80% van het fijnsparrenbestand in de Harz is afgestorven door een opeenvolging van stormschade, droge zomers en daardoor een te grote gevoeligheid voor de schorskever. En dit heeft effect op het functioneren van het catchment (vanggebied) van de Rappbode. De begroeide berghellingen van vóór 2018 gaven het water langzaam af richting het reservoir en de temperatuur van de bergstromen was laag door beschaduwing van de bovenlopen. Nu is een sterke regenval direct merkbaar door de versnelde afvoer en afspoeling van de kale hellingen en een duidelijke toename van de temperatuur van zowel de bergstroom als het reservoir. Ook het risico op blauwalgbloei neemt toe. Dit alles heeft effect op de kwaliteit van het water in het Rappbode-reservoir dat zo ‘n 1 miljoen mensen in de regio van drinkwater voorziet.

De 4e jaars-studenten Toegepaste Biologie die zich specialiseren in Water doen voor de minor Water System Analysis (AWSA)* een systeemanalyse van het Rappbode-stroomgebied. Ze werken een scenario uit waarbij ze kijken naar de effecten van een veranderend landgebruik of klimaatverandering op het functioneren van het stroomgebied en dus op de kwaliteit van het rauwe drinkwater.

Dit jaar waren de effecten van de klimaatverandering dus al goed zichtbaar. Na een bezoek aan een hydrologisch veldstation onder leiding van Prof. Frido Reinstorf van UAS Magdeburg-Stendal was er al meer duidelijk over de lokale veranderingen in neerslag, temperatuur en verdamping (meetreeks van 60 jaar). Een dag metingen verrichten in de verschillende reservoirs en het hoofdreservoir van het Rappbode-systeem met mensen van het Helmholtz Centre for Environmental Research (UFZ) leerde veel over het functioneren van reservoirs en de huidige toestand. Het bezoek aan het drinkwaterbedrijf Wienrode, waar de drinkwaterbereiding plaatsvindt, maakte het beeld van de totale waterketen van bron tot drinkwater compleet. Tot slot leerden de gastles en excursie onder leiding van Prof. Volker Lüderitz (ook UAS Magdeburg-Steindal) ons iets over het leven in de bovenstromen en beken van de Harz en hoe deze door klimaatverandering en menselijk handelen aangetast worden, met alle effecten op de waterkwaliteit.

Aan het eind van de week hadden de studenten nog één dag over om aanvullend onderzoek in het gebied te doen middels metingen in bovenloopjes, bos- en bebouwd gebied. De rest van dit semester gaan ze hier theoretisch mee aan de slag waarna ze in januari hun bevindingen aan de assessor, Karsten Rinke van het Helmholtz Centre, presenteren. Enkele van de foto’s zullen daar zeker illustratief bij zijn.

* Voor informatie over de waterspecialisatie, zie https://www.aeresuas.com/programmes/bachelor-programmes/aquatic-ecosystem-analysis