Een donut kent iedereen, een ronde koek met een gat erin. Econoom Kate Raworth bracht een aantal jaar geleden een boek over de donut economie op de markt (zie ook kader). Ron Methorst, lector Omgevingsinclusief Ondernemen en Dirk de Groot, docent Bedrijfskunde & Agrifoodbusiness werden onder meer door haar geïnspireerd en ontwikkelden de BoerenDonut. Na twee jaar ontwikkelen hebben ze flinke stappen gemaakt. Samen met LTO-Noord willen ze nu de laatste ontwikkelstap zetten en kijken hoe ze de BoerenDonut op de markt gaan brengen.
"Wij zijn eigenlijk twee enthousiaste collega’s die erg houden van ontdekken en ontwikkelen. Daar vinden we elkaar en nu de BoerenDonut’’, start Ron Methorst het gesprek. Samen met Dirk de Groot is hij een van de ontwikkelaars van de BoerenDonut. Het is een communicatiemiddel dat ondernemers kan helpen om op een andere manier te kijken naar strategische ontwikkelingen, waarin het boerenbedrijf centraal staat in plaats van het product.
Er zijn al veel keurmerken op de markt voor agrarische producten. Denk aan Planet Proof, Stichting Milieukeur en Beter Leven. Deze keurmerken gaan echter over het certificeren van de productiewijze of van het product zelf, maar niet over het boerenbedrijf. ,,Planet Proof bijvoorbeeld zegt een consument iets over het product, maar niet over het bedrijf zelf. Onze BoerenDonut focust zich juist wel op het bedrijf in zijn geheel. Het kan een belangrijk hulpmiddel zijn als je in gesprek gaat met je stakeholders over de waardecreatie en de duurzaamheidsprestaties van jouw bedrijf’’, vertelt De Groot.
De BoerenDonut die beide mannen ontwikkelden bestaat uit twee ringen; één met zes thema’s die te maken hebben met de sociaal-economische context van het bedrijf en één ring met 10 thema’s die te maken hebben met de ecologische context van het bedrijf. Binnen de ecologische context komen onderwerpen aan bod als: bodem, voedselproductie, water, biodiversiteit en streekeigenlandschap. Onderwerpen zoals arbeidsvreugd, boereninkomen en voedsel met identiteit passen binnen de sociale context.
De basis van de scores is een laddersysteem van 1-10, waarbij een hogere score de lagere scores insluit. Niet alle thema's lenen zich voor 10 afzonderlijke, te onderscheiden niveaus. In dat geval kan een 2-4-6-8-10 schaal van toepassing zijn. Een tweede optie is een stapeling van losse activiteiten, die samen bijdragen tot een bepaalde score. Een derde optie is het gebruiken van de ladderscore, inclusief het gebruik van kwantitatief meetbare KPI's voor de laatste, hoogste scores.
,,Als je het als ondernemer goed doet, scoor je veel groen, als er nog werk aan de winkel is scoor je veel rood’’
De BoerenDonut helpt ondernemers met hun bedrijfsopzet/bedrijfsvoering het is beslist geen management tool, maar meer een instrument voor zelfreflectie op een volhoudbare strategie. Het laat zien hoe je als ondernemer bijdraagt aan een maatschappelijk gezond voedselsysteem. Aan de hand van deze donut kun je aan burgers (of gemeentes of andere instanties) uitleggen waar je bedrijf voor staat en wat jouw beweegredenen zijn.
Methorst en De Groot zitten niet stil, ze hebben ondertussen ook contact gezocht met standsorganisatie LTO om samen met hen de laatste ontwikkelstappen te zetten. Hoe kunnen we de thema’s en meetlatten nog verder doorontwikkelen en wat zijn mogelijkheden om de donut bij een aantal van hun leden te testen.
Ook voor het onderwijs ziet De Groot veel mogelijkheden. ,,Nu maken jonge ondernemers die met bedrijfsovername bezig zijn altijd een SWOT analyse voor hun bedrijf. Ze zouden hiernaast ook de BoerenDonut als hulpmiddel kunnen inzetten. Wat betekent dit vervolgens voor de strategie van het bedrijf. Maar ook voor studiegroepen zou het zeker een interessant hulpmiddel kunnen zijn.’’
Is de BoerenDonut voor iedere ondernemer, van grootschalig tot een kleine ondernemer met huisverkoop interessant? Volgens beide mannen is het hulpmiddel vooral interessant voor ondernemers die óf producten rechtstreeks aan de consument verkopen óf die veel communiceren met consumenten. De BoerenDonut maakt je als ondernemer meer bewust over je houding en gedrag richting consumenten en hoe je dit (op welke thema’s) zou kunnen verbeteren. Maar het kan volgens Methorst ook bijvoorbeeld voor grootschalige melkveehouders helpen als zij een nieuwe vergunning moeten aanvragen bij een gemeente voor staluitbreiding. ,,De BoerenDonut kan je als ondernemer helpen hoe je bij een gemeente kunt uitleggen waarom jouw bedrijf zo groot is, wat de impact van het bedrijf is in het gebied en hoe je daarmee omgaat. Daarmee ben je ze net een stapje voor en laat je zien dat je als ondernemer je bewust bent van de plek waar jij onderneemt.’’
Dit onderzoek is medegefinancierd door Regieorgaan SIA, onderdeel van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek.
