“Het is ooit begonnen met een vraag tijdens een onderwijsvisitatie: hoe besteden jullie in het bachelor curriculum aandacht aan onderzoek? De kenniskring deed daar onderzoek naar en er werd gevraagd of ik mee wilde kijken. Het leidde uiteindelijk tot dit lectoraat, achteraf precies op het goede moment.”
“Mijn werk bij de Onderwijsraad en bij Zadkine (mbo) ging ook over onderzoekende professionals. Dat is écht mijn onderwerp. En toen dacht ik ineens, als we vinden dat onderwijsprofessionals onderzoekend moeten werken, dan moeten we andersom ook nadenken over wat onderzoekers nodig hebben als ze met de praktijk gaan samenwerken. Dat spanningsveld, daar ben ik de afgelopen jaren mee bezig geweest.”
Onderzoekend vermogen
Centraal stond steeds dezelfde vraag: hoe werk je als onderzoekers en opleiders écht goed samen? “Je bent bezig met een inhoudelijk vraagstuk of thema, daar zit energie op, maar als je het goed wilt doen, gaat het ook om hóe je samenwerkt. Wie neemt initiatief? Hoe kijk je naar elkaars rol? Hoe vaak zie je elkaar? Dat zijn ogenschijnlijk kleine dingen, maar het erover hebben en naar handelen maakt het verschil tussen samenwerken en cocreëren of naast elkaar werken aan je eigen dingen.”
Binnen het lectoraat is een van de werklijnen gericht op de plek van onderzoekend vermogen in het curriculum van opleidingen van Aeres Hogeschool Wageningen (Ad, bachelor en master), inmiddels ook met een doorkijkje naar het Professional Doctorate (PD). Op allerlei manieren wordt gewerkt aan de vraag hoe je ‘onderzoekend vermogen’ concreet en betekenisvol kunt verankeren in het onderwijs. Onderzoek en onderwijsontwikkeling (zoals de uitwerking van het leeruitkomstgebied onderzoekend vermogen) gaan daarbij hand in hand. “We wilden niet alleen weten waar het onderzoekend vermogen in het curriculum op papier zit, maar vooral ook: hoe ervaren studenten en collega’s dat, hoe zien zij de toekomst en wat is er nodig om die toekomst vorm te geven?
Daarnaast is het lectoraat ook betrokken bij de huidige onderwijsontwikkeling als geheel. Facultair managementteam en lectoraat wilden monitoren of en hoe collega’s zich betrokken voelen bij onderwijsontwikkeling. Het leidde tot een monitorinstrument, klein maar krachtig, dat in 2024 veel inzicht gaf en ook in 2025 weer wordt ingezet. Dit is meteen ook een mooi voorbeeld hoe je als onderwijsinstelling een onderzoekende organisatie kun zijn.
Samenwerking
Zowel in dit soort projecten binnen Wageningen, als in projecten in de Aeres-Groep (met name over onderzoek in vmbo en mbo) en daarbuiten (bijvoorbeeld over masteropgeleiden in het mbo, en over kwaliteitsdilemma’s in praktijkgericht onderzoek) ging het uiteindelijk weer over hetzelfde: hoe werken we eigenlijk samen? "Je doet dus eigenlijk onderzoek naar onderzoek." De samenwerking binnen én buiten Aeres – ook met andere educatieve faculteiten, mbo en onderzoeksgroepen elders – noemt Niek verrijkend. “Het is belangrijk om buiten het domein van je eigen organisatie te kijken. Daar leer je misschien nog wel het meest van.”
Wat Niek het meest gaat missen? Niet het papierwerk dat er bij onderzoek ook altijd aan vast zit, maar de mensen om haar heen in de samenwerkingen in de onderzoeksgroep en projecten. En dan gaat het zeker niet alleen om de inhoudelijke en zakelijke kant van het werk. Het zijn de kleine momenten die me bijblijven: samen lunchen in het gras, gesprekken tussen de bedrijven door, even sparren als je ergens vastloopt en ook het contact over persoonlijke dingen. Soms is zoiets een kiem voor iets anders, later. Deze faculteit voelt als een gemeenschap – en daar voelde ik me echt onderdeel van."
Ruimte maken
Na bijna tien jaar is het tijd om af te ronden. Niet omdat het werk af is, maar omdat het stevig genoeg staat om zonder Niek verder te gaan. “Ik heb het gevoel dat ik niet meer per se nodig ben. En dat is een mooi moment om los te laten.”
Dat betekent dat de projecten worden overgedragen en dat de docentonderzoekers en PD-kandidaat Sara Albone een andere begeleidend lector krijgen in de onderzoeksgroep. In haar slotrede – met de veelzeggende titel Even tot hier; – wil Niek vooral laten zien wat er is opgebouwd, en hoe anderen dat verder brengen. Er staat niet voor niets een puntkomma achter.
Toekomst
Niek wil meer ruimte voor de ‘maker’ in haar (beeldend werk) en blijft actief binnen haar eigen bedrijf Strix Aluco – onderzoek & innovatie, van waaruit ze onder meer in verschillende commissies zat en zit, en ook werkt voor de Kennisrotonde van het NRO. “En ik neem het lectoraat met me mee. De mensen, de vragen, de inzichten. Die blijven.”
Wat de toekomst brengt, weet ze nog niet precies. Maar één ding is zeker: Even tot hier; betekent niet klaar, ook wat haarzelf betreft is de puntkomma niet voor niets. “Er komt vast iets nieuws op mijn pad. Daar ben ik klaar voor.”